توضیحات
فنول (فنل) از ترکیب یک گروه هیدروکسیل (OH) با یک حلقه آروماتیک تشکیل شده است.
فنل نخستین بار از قطران زغال سنگ به دست آمد ولی امروزه در مقیاس صنعتی از نفت خام سنتز می شود.
مشخصات فنول (Phenol)
فرمول مولکولی : C6H5OH
شکل : جامد سفید رنگ با بویی شیرین
اسامی دیگر : فنیل الکل ، هیدروکسی بنزن ، مونو هیدروکسی بنزن ، فنیل هیدرات ، فنیلیک اسید ، بنزنول ، کربولیک اسید
دمای ذوب : 42 درجه سانتی گراد
چگالی یا دانسیته : 1.07 گرم بر سانتی متر مکعب
جرم مولی یا وزن مولکولی : 94.11 گرم بر مول
نقطه جوش : 182 درجه سانتی گراد
نقطه اشتعال : 79 درجه سانتی گراد
علت نام گذاری فنل چیست؟
به هر ترکیب هیدروکربنی که در آن یک گروه حلقوی آروماتیک به صورت مستقیم به یک گروه هیدروکسیل متصل شده باشد ، فنل اطلاق می گردد.
سنتز فنول
95 درصد فنول با فرآیند کیومن تولید می شود. در این فرآیند از بنزن و پروپن استفاده می شود و استون به عنوان محصول جانبی تولید می شود. همچنین از هیدرولیز کلروبنزن، اکسیداسیون مستقیم بنزن با دی اکسید نیتروژن، اکسیداسیون تولوئن و از واکنش هیدروکسید سدیم با بنزن سولفونات می توان فنل سنتز کرد.
ویژگی های فنیل الکل
- قابل اشتعال است.
- خاصیت اسیدی ضعیفی دارد.
- به دلیل وجود OH به خانواده الکل ها تعلق دارد ولی پیوندهای هیدروژنی آن قوی تر از الکل است به همین علت حلالیت آن در آب بیشتر و نقطه ذوب و جوش بالاتری نیز دارد.
- همچون الکل ها در واکنش با اسید ، استر تولید می نماید.
- یک ترکیب آلی معطر ، سمی و خورنده است.
- محلول در الکل ، اتر ، کربن دی سولفید و اکثر حلال آلی می باشد.
بیشتر بخوانید: حلال شیمیایی چیست؟
فنل در طبیعت
فنل در طبیعت وجود دارد. در تیروزین که یکی از آمینو اسیدهای موجود در پروتئین می باشد یا در سروتونین که یک عامل انتقال دهنده عصبی در مغز است ، وجود دارد.
تیروزین
سروتونین
تاریخچه استفاده از فنول
در سال 1865 ، یک جراح بریتانیایی به نام جوزف لیستر از فنل به عنوان ماده ضدعفونی کننده برای استریل کردن جراحی استفاده کرد که سبب شد تا نرخ مرگ و میر ناشی از جراحی های آلوده به میزان چشمگیری کاهش یابد.
کاربردهای فنول
- ضد عفونی کننده ها ، قطره گوش و چشم ، محلول دهان شویه
- رزین ها و پلیمرها
- لاستیک و پلاستیک ها
- آفت کش ها
- رنگ مو ، کرم های آرایشی
- پوشش های مقاوم در برابر مواد شیمیایی
- ماده واسطه در تولید پلی کربنات و رزین اپوکسی
بیشتر بدانید : نقش فنل در تولید رزین اپوکسی چگونه است؟ واکنش فنل با استون ماده بیسفنول A را ایجاد کرده که ماده اولیه تولید رزین های اپوکسی می باشد.
بیشتر بدانید : پلی کربنات چیست؟ از خانواده پلیمرهای ترموپلاستیک است و سخت ترین ماده شفافی است که جایگزین مناسبی برای شیشه می باشد. نشکن و انعطاف پذیر است و در صنایع ساختمان سازی ، پوشش نورگیرهای انبارها ، گلخانه ها ، استخر و … کاربرد فراوان دارد.
کاربرد فنول در صنایع مختلف
صنعت داروسازی
نرمال هگزیل ریسورسینول از جمله فنل هایی می باشد که خطر سمیت کمتری دارند لذا در داروهای ضدعفونی کننده استفاده می شود. همچنین از سالیسیلیک اسیدها که برگرفته از فنل هستند در تولید آسپیرین به کار گرفته می شود.
صنایع غذایی
از مونوفنل ها و فنل های با سمیت کم مانند دی بوتیل هیدروکسی در صنایع غذایی به عنوان یک آنتی اکسیدان استفاده می گردد.
صنعت پلاستیک
از فنل به عنوان یک عامل واسطه در تولید نایلون های مورد استفاده در تولید کف پوش و ترموپلاستیک ها استفاده می شود.
رزین فنول فرمالدهید، اولین پلاستیک مورد استفاده در صنعت که با نام Bakelit (پلی اوکسی بنزیل متیلن گلایکول انیدرید) شناخته می شود، از واکنش فرمالدهید و فنول تولید می گردد.
صنایع آرایشی و بهداشتی
به دلیل بوی شیرین فنل ها از آن در تولید عطر و ادکلن، گل های مصنوعی و برای از بین بردن میکروارگانیسم ها در تولید کرم های آرایشی بهداشتی (مثلاً کرم های ضدآفتاب) استفاده می شود.
صنایع شیمیایی
در سنتز کاپرولاکتام ها که از مواد اولیه تولید نایلون ۶ است، از سیکلوهگزانون استفاده می شود که خود برگرفته از فنل است.
نایلون 6
نخ های نایلونی
هم چنین از فنل در تولید نیتروفنل ها ، دی فنیل اترها، پلی کربنات ها که ماده اصلی تولید CD ، DVD است ، استفاده می گردد.
صنعت نساجی
در صنعت نساجی در تولید رنگ های آزو فنولی که برگرفته از فنول مانند فنول فرمالدهید، آنیلین و …استفاده می شود که در رنگرزی پلی استر ، نایلون و پشم ، شید رنگی زرد، نارنجی و قهوه ای به الیاف می دهد.
هم چنین در بررسی خواص مکانیکی پارچه های کتانی و پشمی و اندازه گیری میزان آنتی باکتریال بودن آن ، از فنل استفاده می کنند.
صنعت کشاورزی
فنل به عنوان ماده اولیه در تولید آفت کش ها و سموم کشاورزی همچون ۲ و ۴- دیکلروفنوکسیاستیک اسید و مونوایزوپروپیل آمین استفاده می شود.
صنایع لوله سازی
در کارخانجات تولید لوله از پوشش دهنده های فنولی یا اپوکسی به منظور جلوگیری از خوردگی فلزات استفاده می نمایند.
نگهداری و ایمنی
فنول ماده شیمایی سمی است و در غلظت های بالای محلول آن باعث سوختگی شدید پوست می شود.
در هنگام انبارداری و یا استفاده از آن حتماً نکات ایمنی را رعایت نمایید.
فروش فنول (فنل)
فنول (فنل) با کیفیت را از ما بخواهید.
شرکت یکتا پلیمر پارسا عرضه کننده انواع مواد شیمیایی ، مواد پلیمری و انواع حلال ها به قیمت مناسب می باشد.